Spis treści:
- Rozszerzanie diety niemowlaka: dlaczego warto to zaplanować?
- Początki rozszerzania diety niemowlaka: kiedy zacząć?
- Początki rozszerzania diety. Co zmienia się w tym okresie życia dziecka?
- Najważniejszy mikroskładnik w rozszerzaniu diety, czyli kilka słów o roli żelaza w organizmie niemowlaka.
- Co podać pierwsze niemowlakowi?
- Moja praktyka specjalisty od rozszerzania diety, krok po kroku.
- Dlaczego warzywa i owoce nie wystarczą jako pierwszy posiłek niemowlaka?
- Jak komponować posiłki niemowlaka? Dobre praktyki w rozszerzaniu diety dziecka.
- Jak powinien wyglądać idealny posiłek w trakcie rozszerzania diety?
- Pierwsze warzywa
- Pierwsze owoce
- Jak podawać pierwsze posiłki niemowlakowi?
- Błędy w rozszerzaniu diety niemowlaka
Rozszerzanie diety niemowlaka: dlaczego warto to zaplanować?
Rozszerzanie diety niemowlaka to ważny etap w jego rozwoju, który zazwyczaj rozpoczyna się około 6. miesiąca życia. To czas, gdy maluch zaczyna poznawać nowe smaki i konsystencje, co jest kluczowe dla jego dalszego rozwoju.
Jak zacząć rozszerzanie diety i co podać niemowlakowi na początek? Oto kilka wskazówek, które pomogą rodzicom w tym procesie.
Początki rozszerzania diety niemowlaka: kiedy zacząć?
Według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz innych organizacji zdrowotnych, rozszerzanie diety niemowlaka powinno rozpocząć się około 6. miesiąca życia. Do tego czasu mleko matki lub mleko modyfikowane powinno być głównym źródłem pożywienia dziecka, zapewniając wszystkie niezbędne makroskładniki w diecie niemowlaka.
Początki rozszerzania diety. Co zmienia się w tym okresie życia dziecka?
Co dalej dzieje się w organizmie maluszka? Nadchodzą ogromne zmiany, a mianowicie, wielu składników zaczyna po prostu brakować. Następuje ogromny rozwój, za którym idzie wzrost zapotrzebowania na wiele składników odżywczych. Należą do nich przede wszystkim żelazo, wapń, cynk oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, czyli A, D, E i K. Co więcej, rozwój umiejętności motorycznych wiąże się z wyższym zapotrzebowaniem energetycznym. A to wymaga silnych mięśni. Dlatego białko to kolejny składnik, o którym nie należy zapomnieć.
Więcej o rozszerzaniu diety, znajdziesz w mojej książce!
Najważniejszy mikroskładnik w rozszerzaniu diety, czyli kilka słów o roli żelaza w organizmie niemowlaka.
Po ukończeniu 6 miesiąca życia, zapasy żelaza, które niemowlę zdołało uzbierać w czasie życia płodowego, kończą się i naszym zadaniem jest uzupełnienie tego składnika wraz z dietą.
Pewnie zastanawiasz się, dlaczego tak wiele mówi się akurat o tym mikroskładniku? Otóż, istnieje kilka przyczyn. Po pierwsze, jego wchłanialność jest bardzo niska. Wynosi ok. 7-10% dla produktów roślinnych oraz do 20% dla produktów pochodzenia odzwierzęcego (głównie mięsa). Ewenementem jest mleko kobiece, ponieważ zawarte w niż żelazo, wchłania się, aż w 50%! Niestety, zanim zdążysz zaniechać próby bilansowania diety, na rzecz większej podaży swojego mleka, wiedz, że jest go w mleku kobiecym naprawdę niewiele. Szacuje się, że ok. 0,3 mg na litr.
Po drugie, istnieją składniki, równie ważne, które blokują jego wchłanialność. Tym składnikiem jest na przykład wapń.
Po trzecie, dobrych źródeł żelaza, nie da się zjeść dużo. Dobrymi źródłami są podroby, wołowina (czerwone mięso), czerwona soczewica, biała fasola, czy pestki dyni. Jak widzisz, trudno zjeść bardzo dużą porcję (powyżej 100 g), któregoś z tych produktów. Wbrew powszechnej opinii, szpinak nie jest idealnym przykładem źródła żelaza. Objętość 100 g szpinaku, to naprawdę sporo. Dlatego warto poradzić się dietetyka i zapytać jak łączyć produkty w codziennym jadłospisie niemowlaka, aby nie doprowadzić do niedoborów w trakcie rozszerzania diety dziecka.
Mikroskadników nie da się uzupełnić na zapas. To organizm wybiera kiedy ma większą potrzebę na przyjęcie dużej dawki np. żelaza. Gdy dostaje sygnał o niedoborach, jelita zwiększają swoją czujność i przyswajamy więcej żelaza. W przeciwnym razie, wiele składników przyjętych w nadmiarze, zostaje wydalanych wraz z moczem. Dlatego tak ważne jest, aby codzienna dieta, nawet już po ukończeniu roku i zakończeniu rozszerzania diety, była zbilansowana pod kątem różnorodnych składników.
Co podać pierwsze niemowlakowi?
Istnieje przekonanie, że najlepszymi produktami na sam początek rozszerzania diety, są warzywa. Drugą kategorią produktów, odpowiednich na start dla niemowlaka, są owoce. Dlaczego ta kolejność ma takie znaczenie? Ponieważ smak warzyw jest trudniejszy do zaakceptowania przez podniebienia młodych smakoszy.
To podejście ma wielu zwolenników. Jest też mocno zakorzenione w naszych przekonaniach, gdy dochodzi do pierwszych posiłków. Jako dorośli, sami rozumiemy jak trudno nam się przekonać do produktów z kategorii ”zdrowe”. A z jaką łatwością przychodzi nam jedzenie słodyczy, słonych przekąsek czy fast foodów. W wyniku tego, wśród świadomych rodziców, rośnie zainteresowanie zdrowym żywieniem dzieci. Wsłuchują się oni w rekomendacje dietetyków i przekładają to na swoje codzienne zachowania.
Moja praktyka specjalisty od rozszerzania diety, krok po kroku.
Jako dietetyk, nie zgodzę się z powyższą praktyką podawania warzyw i owoców jako pierwszy posiłek niemowlaka. Uważam, że od samego początku rozszerzania diety, nie można pomijać produktów, które dostarczają makroskładniki, a co za tym idzie, również i kalorie. Odpowiednim przykładem jest mięso oraz produkty zbożowe. Wiele osób unika produktów zbożowych na samym początku rozszerzania diety, ze względu na obecność glutenu. Na ten moment, zalecenia towarzystw żywienia dzieci i niemowląt, nie wprowadzają ograniczeń ani rekomendacji, co do kolejności wprowadzania produktów, pod kątem potencjalnych alergenów. Najlepsza pora nie istnieje, ponieważ jeżeli dziecko ma alergię, to rodzic dowie się o tym, niezależnie od pory.
Dlaczego warzywa i owoce nie wystarczą jako pierwszy posiłek niemowlaka?
Co do grup produktów, wyjaśnię dlaczego tak ważne jest równoległe wprowadzanie źródeł białka, węglowodanów oraz tłuszczów wraz z warzywami i owocami.
Zacznę od białka, które jak zapewne wiesz, jest podstawowym budulcem. Każda tkanka zawiera białko i bez niego nie doszłoby do żadnych procesów metabolicznych w organizmie. Białko to również składnik przeciwciał, a te z kolei odpowiadają za procesy odpornościowe organizmu. Białko syci na dłużej niż warzywa i owoce, które w ok. 90% składają się z wody. A jak się domyślasz, woda szybko się wchłania i nie zawiera kalorii.
Węglowodany, to kolejny makroskładnik. Do diety niemowląt, szczególnie ważne jest aby wprowadzać węglowodany złożone. To one mają niski indeks glikemiczny. Oznacza to, że energia z posiłku, będzie uwalniana stopniowo, co wydłuży czas sytości po posiłku. Odwrotnie jest w sytuacji, po zjedzeniu owoców.
Owoce zawierają glukozę i fruktozę. To węglowodany proste, czyli najprostszy składnik chemiczny, który jest momentalnie uwalniany do krwi, tuż po spożyciu. Zapamiętaj, że owoce sycą błyskawicznie i na krótko.
Tłuszcz ma pewną właściwość, za którą ty i twoje dziecko, go pokochacie. Tłuszcz jest nośnikiem smaku. To taki naturalny wzmacniacz smaku. To wyjaśnia dlaczego tak trudno oderwać nam się od paczki chipsów. Dlatego też deser z bitą śmietaną jest o wiele smaczniejszy niż ten wykonany z jogurtu naturalnego. Naleśniki smażone bez tłuszczu czy kurczak z suchej patelni, nie smakują identycznie do ich odpowiedników, z dodatkiem tłuszczu.
Jednocześnie wadą i zaletą tłuszczu jest to, że dostarcza ponad dwa razy kalorii, spośród wszystkich makroskładników. Dla niemowląt, może to być zaleta, ponieważ dodatek masła, oliwy z oliwek czy awokado do jego posiłku, obniża indeks glikemiczny, spowalnia trawienie i dostarcza więcej kalorii, w małej objętości.
Natomiast, ilość warzyw czy owoców, którą należy zjeść, aby uzyskać taką samą kaloryczność, jaką dostarcza posiłek z dodatkiem tłuszczu jest nieporównywalnie duża. A pamiętajmy, o tym, że żołądki dzieci są niewielkie i szybko się napełniają.
Jak komponować posiłki niemowlaka? Dobre praktyki w rozszerzaniu diety dziecka.
Powyższa wiedza, jest niezbędna abyś mogła samodzielnie, w sposób prawidłowy, stworzyć posiłek niemowlaka. W każdym daniu, powinnaś uwzględnić źródło każdego z tych trzech makroskładników. W tym pomoże ci poniższa grafika.
Gdy już wybrałaś produkty, z których stworzysz idealny posiłek dla swojego niemowlaka, zastanów się, czy uwzględniłaś w nim warzywa lub owoce. Są one źródłem błonnika oraz wody. Ponadto zawierają wiele witamin i składników odżywczych, niekiedy też takich, których nie znajdziesz w innych produktach. Na przykład witamina C. Występuje ona tylko w świeżych warzywach i owocach. Tak samo witamina A, a dokładnie beta-karoten. To barwnik, występujący w pomarańczowych, żółtych i czerwonych warzywach i owocach. Z niego, organizm człowieka wytwarza witaminę A.
Sprawdź gotowe przepisy na rozszerzanie diety od dietetyka!
Jak powinien wyglądać idealny posiłek w trakcie rozszerzania diety?
Gdy już wiesz z czego powinien składać się idealny posiłek twojego niemowlaka przejdźmy do konkretnych produktów.
Pierwsze warzywa
Rozszerzanie diety krok po kroku warto zacząć od warzyw, ponieważ są one mniej słodkie niż owoce, co może pomóc w uniknięciu preferowania słodkich smaków na przyszłość. Najlepsze pierwsze warzywa to:
- Marchewka: Łagodna w smaku, łatwo strawna i bogata w witaminę A.
- Burak: Ma działanie krwiotwórcze oraz jest źródłem żelaza.
- Dynia: Miękka konsystencja i naturalna słodycz czynią ją idealnym pierwszym warzywem.
- Ziemniak: Łatwy do przygotowania, neutralny w smaku.
- Cukinia: Delikatna i łatwa do przyswojenia. Łagodna dla układu pokarmowego.
- Brokuł: Zielone warzywo, z którym warto oswajać dziecko. Zawiera chlorofil i żelazo, które wspomagają procesy krwiotwórcze.
Pierwsze owoce
Po wprowadzeniu warzyw można zacząć podawać owoce. Najlepsze pierwsze owoce to:
- Jabłko: Delikatne, łagodne i bogate w błonnik.
- Gruszka: Łatwo strawna, słodka i soczysta.
- Banan: Miękki, łatwy do zgniecenia i bogaty w potas.
- Śliwka: Delikatnie słodka i pomocna w regulacji trawienia.
- Brzoskwinia: Miękka, aromatyczna, bogata w witaminy.
Jak podawać pierwsze posiłki niemowlakowi?
Pierwsze posiłki powinny być podawane w formie gładkich purée, aby niemowlak mógł łatwo je zjeść. Ważne jest, aby wprowadzać nowe produkty pojedynczo i obserwować reakcje dziecka przez kilka dni, aby wykluczyć ewentualne alergie.
Podsumowanie
Rozszerzanie diety niemowlaka to proces, który wymaga cierpliwości i uwagi. Ważne jest, aby wprowadzać nowe pokarmy stopniowo i obserwować reakcje dziecka. Pamiętajmy, że każde dziecko jest inne, więc tempo i preferencje mogą się różnić. Kluczowe jest, aby dieta niemowlaka była zróżnicowana i bogata w niezbędne makroskładniki, co zapewni zdrowy rozwój malucha.
Zapamietaj!
Nie podawaj wyłącznie warzyw i owoców. To popularne, ale błędne podejście przy rozszerzaniu diety.
Choć są one bogate w witaminy i minerały, nie dostarczają wszystkich niezbędnych makroskładników, takich jak białko i tłuszcze, które są kluczowe dla prawidłowego rozwoju dziecka. Białko jest szczególnie ważne dla budowy mięśni i tkanek, a zdrowe tłuszcze wspierają rozwój mózgu. Dlatego warto wprowadzać również produkty bogate w te składniki, takie jak:
- Mięso: Źródło wysokiej jakości białka i żelaza.
- Ryby: Bogate w kwasy omega-3, które wspierają rozwój mózgu.
- Jaja: Zawierają białko, żelazo i zdrowe tłuszcze.
- Awokado: Doskonałe źródło zdrowych tłuszczów.
Uwzględnij wszystkie makroskładniki (najlepiej) w każdym posiłku niemowlaka.
W miarę rozszerzania diety niemowlaka, ważne jest zapewnienie mu odpowiednich makroskładników:
- Białko: Pochodzi z mięsa, ryb, nabiału, jaj i roślin strączkowych.
- Węglowodany: Zawarte w warzywach, owocach i pełnoziarnistych produktach zbożowych.
- Tłuszcze: Zdrowe tłuszcze znajdziemy w awokado, olejach, oliwie z oliwek i rybach.
Błędy w rozszerzaniu diety niemowlaka
Podczas rozszerzania diety niemowlaka warto unikać kilku powszechnych błędów:
- Zbyt wczesne wprowadzanie stałych pokarmów: Wprowadzanie pokarmów stałych przed 4. miesiącem życia może prowadzić do problemów z trawieniem i zwiększać ryzyko alergii.
- Podawanie zbyt dużych porcji: Na początku rozszerzania diety porcje powinny być małe – jedna lub dwie łyżeczki na początek.
- Brak różnorodności: Ważne jest, aby niemowlak poznawał różne smaki i konsystencje, co pomoże w kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych.
- Dodawanie soli i cukru: Nie dodawaj soli ani cukru do posiłków niemowlaka. Naturalny smak warzyw i owoców jest dla niego wystarczająco atrakcyjny.
Ogrom merytorycznej i praktycznej wiedzy! Polecam pobrać również ebooka z przepisami. Mi bardzo się przydał. Nie znałam wcześniej tak szybkich i łatwych do przyrządzenia posiłków 🙂